Trên Sapa có những rừng cọ trải dài. Cây cọ Văn Bàn không biết có từ bao giờ, cây cọ cao chót vót, thân cọ vừa vòng tay một người ôm.

Ở Sapa cây cọ có nhiều phải kể đến các làng như Dương Quỳ, Thẳm Dương, làng Yên Khách, Yên Thượng...

Vào mùa cọ những chùm hoa cọ khoe sắc vàng, đung đưa trong gió, dưới tán lá xanh. Vào mùa quả cọ chín 11, 12, quả cọ chuyển sang màu xanh đậm. Lúc này, người dân tộc Tày chọn hái những chùm cọ có quả to, chín mang về chế biến thành những món ăn truyền thống.

Cách ỏm cọ Văn Bàn

Sau khi người dân thu hoạch cọ về, cọ để trong rọ rồi xóc để bong ra lớp vỏ xanh, lộ ra lớp cùi màu vàng. Quả cọ được chế biến rất độc đáo. Quả cọ Văn Bàn được cho vào nồi, đổ xâm xấp nước, đun nhỏ lửa đến khi nước sôi, quan sát thấy váng dầu nổi lên bám quanh nồi là được. Món cọ om Văn Bàn đun vừa lửa, nếu đun quá lửa, quả cọ sẽ có vị chát, thưởng thức sẽ không ngon. Quả cọ đã om chín có màu vàng đượm, cùi mềm, ăn vào có vị ngậy, bùi, thơm hấp dẫn.

Cọ thu về có thể dùng để om. Cách ỏm cọ tưởng chừng đơn giản nhưng nếu không chế biến tỉ mỉ, cẩn thận người làm sẽ khiến quả cọ đã chát, càng thêm chát, cứng và khó ăn.

Để ỏm được món cọ ngon, lửa đun phải nhỏ, đun đều lửa, cho cọ vào khi nước đang sủi tăm, người lớn lên từ quê cọ cho hay, nếu đun lửa to, quả cọ sẽ khi om sẽ bị cứng và chát hơn cả khi chưa chế biến. Thế nên, không phải ai cũng ỏm được cọ ngon. Sau khi chế biến xong, sẽ cho mẻ cọ có màu nâu nâu, sau khi ỏm xong, nồi cọ có một lớp váng giống như váng mỡ nổi quanh nồi.

Cọ ỏm Văn Bàn tuy ăn có vị béo nhưng khi ăn bạn sẽ không bị ngán, có thể chấm với nước mắm, tương ớt, ăn no bụng mà không chán. Ngoài món om, quả cọ còn được dùng làm món dưa cọ, có hương vị hấp dẫn, lạ miệng.

Ngoài ra, theo quan niệm xưa của người dân nơi đây, cây cọ được có tín ngưỡng tâm linh, cây sinh tài, giữ của, đem lại nhiều may mắn nên được các gia đình trồng trước cửa, quanh nhà.

Cọ ỏm Văn Bàn giờ đây không chỉ là món ăn thường nhật của người dân bản địa mà đã trơt thành một đặc sản Sapa được nhiều du khách biết đến mỗi khi đến với nơi đây. Nếu có dịp du lịch Sapa, hãy đến với Văn Bàn, thưởng thức những món ăn chế biến từ quả cọ.